Λούκα Κατσέλη Άρθρο Λούκας Τ. Κατσέλη στην "Liberation"

6, March 2012

Άρθρο Λούκας Τ. Κατσέλη στην “Liberation”

Ένα μνημόνιο εκτός οικονομικής και πολιτικής λογικής

Της Λούκας Τ. Κατσέλη

Το όποιο θετικό αποτέλεσμα της απόφασης του Eurogroup για απομείωση του ελληνικού χρέους σε ποσοστό της τάξης του 53,5% υπονομεύεται από τους όρους που συνοδεύουν το νέο Μνημόνιο. Οι όροι αυτοί στερούνται οικονομικής και πολιτικής λογικής. Αποσταθεροποιούν ακόμη περισσότερο την οικονομία, την κοινωνία, την πολιτική και υπονομεύουν τη δημοκρατία.

Τα σκληρά και δυσβάστακτα, για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, μέτρα που επιβάλλονται ενισχύουν επικίνδυνα την υφεσιακή διολίσθηση στην ελληνική οικονομία και διογκώνουν την ανεργία. Με συντηρητικές εκτιμήσεις η ύφεση το 2012 αναμένεται ότι θα ξεπεράσει το 7-8% καθώς η απότομη οριζόντια μείωση των εισοδημάτων από τη μισθωτή εργασία θα μειώσει το ΑΕΠ κατά 8 δισ. Ευρώ. Η δημοσιονομική εξυγίανση θα συναντήσει ακόμη μεγαλύτερα εμπόδια. Το δημοσιονομικό έλλειμμα θα διευρυνθεί λόγω, τόσο της μείωσης των εσόδων και των ασφαλιστικών εισφορών, όσο και της διόγκωσης των δαπανών για επιδόματα ανεργίας και κοινωνικές παροχές.

Η εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους όχι μόνο δεν θα γίνει βιώσιμη, αλλά θα δυσχεράνει ακόμη πιο πολύ και μετά την ολοκλήρωση του PSI, καθιστώντας την επίτευξη του στόχου απομείωσης του χρέους στο 120% το 2020 ανέφικτη.

Σε αντίθεση με το πρώτο Μνημόνιο, οι ρυθμίσεις οι οποίες περιλαμβάνονται στο νέο Μνημόνιο ουσιαστικά καταλύουν το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Κεκτημένο, αποδομούν το σύστημα των συλλογικών διαπραγματεύσεων και ακυρώνουν στην ουσία το δικαίωμα των εργαζομένων για προσφυγή στη διαιτησία. Επιτρέπει στην κυβέρνηση, με αυτό τον τρόπο, να υπαγορεύει τους μισθούς του ιδιωτικού τομέα και να τροποποιεί τις συλλογικές συμβάσεις. Η προώθηση πρωτόγνωρης ανακατανομής οικονομικής ισχύος σε βάρος των μεσαίων και λαϊκών στρωμάτων διευρύνει τις ανισότητες και απειλεί την ελάχιστη κοινωνική συνοχή.

Εκτός από τις υφεσιακές και δυσβάστακτες κοινωνικές επιπτώσεις που επιφέρει το νέο Μνημόνιο ανατρέπονται με βίαιο τρόπο οι πολιτικές σταθερές των τριών τελευταίων δεκαετιών. Η δραματική συμπίεση της αγοραστικής δύναμης της μεσαίας τάξης και των λαϊκών στρωμάτων απονομιμοποιεί τα κόμματα που κατ’ εξοχήν τα αντιπροσώπευαν στη Βουλή και οδηγεί στη συρρίκνωση της εκλογικής βάσης του ΠΑΣΟΚ και τη Νέας Δημοκρατίας. Ο κατακερματισμός του πολιτικού συστήματος και η ενίσχυση των άκρων δημιουργούν συνθήκες αποσταθεροποίησης. Καλλιεργούν το έδαφος για τη χειραγώγηση και τον έλεγχο της πολιτικής ζωής από εξωθεσμικά κέντρα συμφερόντων και συνιστούν βασικούς παράγοντες επιβράδυνσης των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων που αφορούν στη δημόσια διοίκηση, στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και στην αποτελεσματική λειτουργία της αγοράς.

Η έγκριση του Νέου Μνημονίου συνοδεύεται τέλος από πρωτοφανείς ρυθμίσεις περιορισμού της εθνικής κυριαρχίας. Το Ελληνικό Δημόσιο και η Κεντρική Τράπεζα παραιτούνται του δικαιώματος ασυλίας, γεγονός που παρέχει τη δυνατότητα κατάσχεσης τόσο της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου, όσο και περιουσιακών στοιχείων της Τραπέζης της Ελλάδος κάτω από εξαιρετικά περιορισμένες εξουσίας του Έλληνα δικαστή. Οι πόροι του νέου πακέτου διάσωσης, αλλά και εθνικοί πόροι, ανεξαρτήτως πρωτογενούς πλεονάσματος ή ελλείμματος, κλειδώνονται σε έναν «δεσμευτικό λογαριασμό» στον οποίο η Ελλάδα δεν έχει πρόσβαση ούτε τη δυνατότητα να ασκεί έλεγχο, ώστε να αποπληρώνονται κατά αποκλειστική προτεραιότητα τα οφειλόμενα τοκοχρεολύσια. Το συμφέρον των δανειστών κατοχυρώνεται υπεράνω του δημοσίου συμφέροντος.

Στο ερώτημα «Αποτελεί το νέο Μνημόνιο μονόδρομο;» η απάντηση είναι «Όχι». Αντίθετα είναι επιβεβλημένη η αλλαγή βασικών όρων του, ώστε να διασφαλιστεί, μέσα σ’ ένα αυστηρό αλλά ρεαλιστικό δημοσιονομικό πλαίσιο, η επάνοδος της οικονομίας σε ανοδική τροχιά και να προωθηθεί συντεταγμένα η απαραίτητη παραγωγική αναδιάρθρωση και η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Με εξασφάλιση ρευστότητας για την αγορά και όχι πιστωτική ασφυξία. Με συγκράτηση και όχι κατάρρευση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών. Με ενίσχυση και όχι αποδόμηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και του κοινωνικού κράτους.

Μόνο έτσι θα αποφύγει η Ελλάδα την άτακτη χρεοκοπία και την έξοδό της από την Ευρωζώνη.

———————————————————————————————————

Par Louka T. Katseli Membre du Parlement grec depuis 2007, exclue du Pasok en octobre 2011 pour avoir voté contre l’une des mesures du plan d’austérité, ancienne ministre socialiste de l’Economie du Travail et de la Sécurioté sociale. Professeure d’économie à l’université d’Athènes.

Tribune 05.03.2012

Grèce, un non-sens économique et politique

L’abandon de plus de la moitié de la dette privée grecque est une bonne nouvelle, malheureusement ternie par les conditions posées par l’Eurogroupe à l’octroi d’un nouveau prêt de 130 milliards d’euros à la Grèce. Ces conditions sont dénuées de toute logique économique et politique, elles déstabilisent l’économie, la société, la politique et sapent la démocratie. Douloureuses pour l’ensemble de la population grecque, elles aggravent dangereusement la pente de la récession et font gonfler le chômage. Selon des estimations prudentes, l’activité économique devrait encore se contracter de 7 à 8% cette année. Du fait de la brutale baisse généralisée des salaires, le PIB sera réduit de 8 milliards d’euros.

Cette situation rend évidemment encore plus difficile l’assainissement budgétaire. Le déficit va se creuser en raison de la baisse des revenus et des cotisations de la sécurité sociale, mais aussi de la hausse des dépenses liées aux allocations de chômage et autres prestations sociales. Le service de la dette publique sera encore plus lourd, même une fois achevée la restructuration de la dette privée, ce qui rend inatteignable l’objectif de ramener le niveau de l’endettement du pays à 120% du PIB en 2020. Tel qu’il se présente, le mémorandum signé entre la Grèce et la troïka des bailleurs de fonds [la Commission européenne, la Banque centrale européenne et le Fonds monétaire international, ndlr]manque son but principal, à savoir la soutenabilité de la dette.

Contrairement au premier mémorandum conclu en 2010, ce nouveau plan de «sauvetage» tend essentiellement à détruire les acquis sociaux européens. Il autorise ainsi le gouvernement à dicter sa loi sur les salaires du secteur privé et à modifier les conventions collectives. C’est une mise à bas du système de négociations entre les partenaires sociaux puisque le droit des travailleurs à saisir l’organisme de médiation et d’arbitrage se voit aboli. Nous sommes face à une captation sans précédent du pouvoir économique au détriment des classes moyennes et populaires.

Avec son impact récessif, le nouveau mémorandum [approuvé le 12 février au Parlement grec, ndlr]augmente les inégalités et met en péril la cohésion sociale. En outre, il fait peser une menace dangereuse sur la stabilité politique de ces trois dernières décennies. La contraction dramatique du pouvoir d’achat des classes moyennes et populaires affaiblit les partis qui les représentaient majoritairement au Parlement et conduit à un rétrécissement de la base électorale du Pasok [le parti socialiste grec, ndlr] et de la Nouvelle Démocratie. La fragmentation de l’échiquier et la montée des extrêmes sont des facteurs d’instabilité.

La voie est ouverte à la manipulation et à la mainmise sur la vie politique par des groupes d’intérêt non-institutionnels. Loin d’encourager les réformes nécessaires à mener pour moderniser l’administration grecque, développer l’entrepreneuriat et améliorer le fonctionnement du marché, le nouveau mémorandum risque de les ralentir.

Enfin, le nouveau prêt de la troïka est assorti d’une limitation sans précédent de la souveraineté nationale. L’Etat grec et la Banque centrale hellénique renoncent en effet à l’inaliénabilité de leurs avoirs, ce qui permet la saisie de la propriété de l’Etat et des actifs de la Banque de Grèce, les tribunaux nationaux voyant leur pouvoir extrêmement limité. Que le budget de la nation présente un excédent primaire ou un déficit, le nouveau prêt international ainsi que les recettes de l’Etat iront sur un «compte bloqué», auquel la Grèce n’a ni accès ni droit de contrôle : le pays est dans l’obligation de rembourser en priorité les intérêts de sa dette. L’intérêt des créanciers passe avant l’intérêt public.

A la question «ce nouveau mémorandum est-il la seule politique possible ?», la réponse est «non».

Au contraire, il est impératif de le modifier si l’on veut remettre l’économie en marche, dans un cadre financier rigoureux, mais réaliste. Pour ce faire, il faut augmenter la productivité, améliorer la compétitivité et assurer la liquidité du système bancaire, sans être étouffé par la dette. Il faut veiller à ce que le pouvoir d’achat des ménages ne s’effondre pas. Au lieu de dégrader les conventions collectives et l’Etat social, il faut au contraire les renforcer. C’est la seule voie possible, pour la Grèce, d’éviter une faillite désordonnée et la sortie de la zone euro.